کیش مردمان لک از باستان تاکنون
کیش کاسیان :کیش کاسیان را شاید نخستین نقش پناهگاه جنوبی دره میر ملاس واقع در کوه سَر سُر حسن شان کوهدشت نقطه عطفی در پژوهش برای دانستن نخستین جلوه ها از باورهای آنان به نیروی خدایان باشد
از نقش ها در مفرغ ها مرکب از شکار و بت است یعنی مجموعه ای از از کله قوچ با شاخهای نیمدایره ای که درون هر دایره شاخ و یا حلقه صورتی از انسان خدا نما جلوه می کند. مفرغهای دارای سر قوچ و حلقه ، گاه بر معبد ها نیاز می شده است و گاهی هم طلسمی برای همراه داشتن هنگام شکار رفتن که آنها را بر یراق لگام اسبان شکارچیان می آویخته اند و سرانجام پس از مرگ شکارچی ، همراه وی به خاک سپرده می شدند . این حلقه بعد از حمله تازیان بر روی نقوش به صورت بسته و باز در معماری و سفالگری و نقاشی و مینیاتور به کار گرفته شد و به عنوان طلسم و حرز حلقه ای بر درهای خانه شد تا به هنگام در زدن خبر های با شکوه و خوب را نوید دهد .یکی از خدایان آنها به نام کاشو نه تنها جنبه خدایی داشت بلکه نام نیای قبیله کاسیان نیز بود . خدایان کاسیان با خدایان بابلیان متفاوت بودند ولی کاسیها هم خدایان دیگری هم داشتند که برای بابلیها مورد احترام بود اما بعد از سقوط دولت کاسیان ، بابلیها پرستش آنها را ترک کردند .
آئین مهری یا میترائیسم :
آثار باقی مانده از معبد مهری در توه بوواس در خرم آباد و قلعه کهزاد و غار کوگو نشان دهنده وجود این آئین کهن است ، معبد مهری در دوره ساسانیان تغییر موقعیت داد و به آتشکده تبدیل شد . آثار به جای مانده دیگر از این آئین :
1. نام شهر مهرگان کده دوره ساسانیان که تازیان آن را مهر جان می گفتند .
2. شهر مهران در پشتکوه که اینک جزو ایلام محسوب می گردد .
3.کوه افسانه کوه مهراب در شمال باختری لرستان که جزء دلفان و در دامنه محلی است که مردم معتقدند کشتی نوح در آنجا به گل نشسته است ( مهرکو یا مهراب کوه یکی از کوههای دلفان است که آن را طلسم می دانند و درباره آن افسانه ها نقل می کنند) .
4. دو رود مهم کشکو و صیمره که در مکانی به نام چم مهر در جنوب غربی پلدختر به هم می رسند بر سر راه ( دره شهر ) کنونی یا مهرگان کده باستانی به هم می ریزند و از آن پس تنها با نام صیمره روان می شود . محل پیوستن دو رود در دامنه نزدیک به کوه مله واقع شده است کوه جنوبی این مکان که پس از آن صیمره بر دامنه شمالی آن روان است کوَرَ نام دارد
5. دژ سنگی ویزن یار ( بیژن یار ) که نام کنونی آن کهزاد است که دژ کهزاد مشرف به رود صیمره است یکی از آثار های دوره مهری بوده است .
6. نفوذ اعتقادی در گفته ها و آداب و رسوم همگانی مثلا قبلاً به شعاع خورشید قسم یاد می کردند ( وه لیسک افتاو )
آئین زردتشت :
تعالیم یکتاپرستی زرد تشت نیز در لکستان فراگیر بوده است از جمله وجود آتشکده اروخش در الشتر و آثار آتشکده دیگری در صیمره ( دره شهر) نشانه گسترش این کیش و باور هاست .
بعد از اسلام
آئین اسلام :
مذهب رسمی و موروثی بومیان لکستان اسلام است و پیرو مذهب دوازده امامی هستند. زمانی که تازیان به شهرهای باختری حمله کردند نخست با مقاومت مردم روبه رو شدند ولی پس از کشته شدن فرمانده آنها که پسر هرمزان بود ، نیروی پایداریشان در هم شکست و تسلیم شدند . ساکنان شهرها شرط تسلیم را بستن پیمان مصالحه اعلام کردند که برابر حکم دین اسلام جزیه بپردازند و بر کیش زرتشتی خود باقی بمانند . دیگر ساکنان که زندگی کوچ نشینی داشتند از تعرض و دستیابی به دور بودند و تا مدتها و سالیان دراز به کیش خود باقی بودند . و آئین اسلام که نماد و مظهر یکتا پرستی بود و با آئین زردتشت نزدیکی داشت مردم آن را به راحتی پذیرفتند .
- مذهب شیعه
مردم در زمان امویان که از ظلم و ستم آنان به تنگ آمده بودند توانستند در برابر مرکز خلافت بغداد و خلیفه الطایع به پا خیزند که ایرانیان و ساکنان لرستان نیز از آنها حمایت کردند در این سالها که بغداد تحت نفوذ دیلمیان بود به خواست آنان مذهب شیعه پا گرفت و گسترش یافت و تا کنون هم اکثریت لک زبانان شیعه اثنی عشری هستند .
- یارسان یا اهل حق :
ترکیب از اعتقاد و کیشهای کهن ایرانی و باورها و منشهای و پندارهای آنها و نیز آئین شیعه اسلامی . بیشترین یارسان لرستان را شاخه آتش بیگی تشکیل می دهد که سه طایفه بزرگ لک به نامهای نیرالی و میر بک . چوواری را شامل می شود . قبور و آرامگاه های پیشوایان اهل حق در سر تا سر لرستان تحت عنوان پیر ، بابا ،شاه و سلطان مورد زیارت و ستایش هستند مثل شاهزاده احمد ( یکی از سه برادر هستند که در منطقه شهرت داشتند و دو برادر دیگر سلطان محمد در دشت هلیلان ( شاه محمد ) و سلطان ابراهیم ( بابا بزرگ ) مشهور است .
این اعتقاد گاه به اشتباه علی الهی یا نُصیری یاد می شود و برخی نیز آن را نصرانیت شاخه ای از مسیحیت می دانند . به ویژه که در داستان شاه خوشین مادرش ماما جلاله در عین بکارت آبستن می شود شباهت موضوعی با داستان حضرت عیسی دارد .
منبع : سایت لکستان